تسمه سفت کن

یکی از قطعات مهم خودرو که نام آن را بسیار شنیده اید تسمه سفت کن خودرو است. تسمه سفت کن در خودرو مانند همه قطعات وظیفه مهمی در عملکرد و سیستم خودرو به عهده دارد. اگر در عملکرد دچار مشکل شود قطعات دیگر را تحت تاثیر قرار می دهد.

سیستم و تمام قطعات خودرو به صورت هماهنگ با یکدیگر کار می کنند که باعث می شود خودرو حرکت کند. اگر بخواهیم در مورد یکی از قطعات صحبت کنیم کارکرد قطعه مورد نظر در کنار بقیه قطعات معنا پیدا می‌کند. هر قطعه همزمان با چند قطعه دیگر متصل است.

در ادامه مطلب درباره تسمه سفت کن در خودرو و کاربرد آن بیشتر توضیح می دهیم.

ابتدا در مورد تسمه و انواع آن صحبت خواهیم کرد.

تسمه و انواع آن؛ حلقه مهم حرکت

تسمه در خودرو شبیه به یک حلقه است که جنس آن کاملا انعطاف پذیر می باشد و از پلاستیک مقاوم ساخته شده است. تسمه به این منظور طراحی شده است که بتواند انرژی (نیروی محرکه) را به بخش ها و قطعات دیگر انتقال دهد تا بین قطعات خودرو یک اتصال مکانیکی برقرار شود. ظاهر آن مانند یک مدار بسته می باشد که دورن قرقره، چرخ و… حرکت می کند.

انتقال نیرو در تسمه به صورت انتقال چرخشی است. تا زمانی که تسمه سالم باشد اتصال و انتقال نیرو برقرار است. زمانی که تسمه دچار مشکل شد نیروی محرکه نیز قطع می شود.

در موتور هایی که درون سوز است تسمه وظیفه مهمی دارد. انتقال نیروی چرخشی موتور به بقیه قطعات بر عهده تسمه است.

تسمه به دو نوع تقسیم می شود:

• تسمه تایم (تسمه تایمینگ)
• تسمه دینام

تسمه تایم (تسمه تایمینگ): تسمه تایم حرکت چرخشی را در میل لنگ خودرو به میل سوپاپ انتقال می دهد و نیروی لازم برای حرکت میل بادامک و میل سوپاپ را تأمین می‌کند. شکل ظاهری قسمت رویه و داخلی تسمه ‌تایم با هم تفاوت دارد. قسمت داخلی تسمه شیاردار است که باعث می شود با میل بادامک و میل سوپاپ چفت شود و تکان نخورد.

تسمه تایم باعث عمل احتراق در خودرو می شود، در نتیجه خودرو را به حرکت در می آورد. دودی که از احتراق خودرو شکل می‌گیرد از اگزوز خارج شده و دوباره هوا به محفظه وارد می شود و مجددا احتراق صورت می گیرد. تسمه با سوپاپ ارتباط مستقیم دارد و به صورت منظم و متوالی در یک زمان تعیین شده باز و بسته می شود.

تسمه تایم اتصال مکانیکی بین میل بادامک و میل لنگ را برقرار می کند. میل بادامک به سوپاپ متصل است و در نهایت تسمه تایم باعث ایجاد نیروی گشتاوری بین میل بادامک و میل لنگ می شود. زمانی که میل لنگ حرکت می کند پیستون در سیلندر نیز حرکت می کند. حرکت دورانی در میل لنگ به فلایویل نیز منتقل می شود.

همچنین نیروی محرک (حرکت) به گیربکس (جعبه دنده)، دیفرانسیل و چرخ ها می رسد که باعث می شود چرخ ها حرکت کنند. بنابراین اگر تسمه تایم نباشد میل لنگ نیز نمی تواند نیروی چرخشی خود را از میل بادامک بگیرد. پس در یک جمله می توان گفت خودرو دچار مشکل خواهد شد.

ابعاد و اندازه تسمه تایم در مدل های مختلف برای تمام خودرو ها طراحی و تولید می شود.

تسمه دینام: تسمه مارپیچ و تسمه پروانه نیز می گویند.کار تسمه دینام این است که نیروی گشتاور موتور را به قطعه های دیگر (دینام، واتر پمپ و سیستم تهویه) انتقال می دهد. به میل لنگ خودرو یک پولی متصل است که تسمه پروانه دور آن پیچیده شده است و زمانی که موتور روشن می شود میل لنگ نیز حرکت کرده و نیرو را منتقل می‌کند.

اگر تسمه دچار مشکل شد (پارگی تسمه، شل شدن تسمه، پایان عمر مفید تسمه) می‌تواند کارکرد کل خودرو را متوقف کند.

در بعضی از مدل های خودرو یک تسمه دینام و در بعضی مدل ها دو تسمه دینام استفاده می شود.

تسمه دینام بین دینام و موتور خودرو ارتباط برقرار می کند و نیروی چرخشی که به وسیله موتور ایجاد می‌شود به دینام منتقل می‌کند تا انرژی آن را تامین کند. دینام یک ژنراتور جریان مستقیم است که انرژی مکانیکی را به انرژی الکتریکی تبدیل می کند. در نتیجه برق  باتری خودرو تامین می شود. پس می توان نتیجه گرفت که تامین برق برای قسمت ‌های مختلف خودرو به کارکرد درست تسمه دینام بستگی دارد.

نحوه کارکرد تسمه دینام

در خودرو های قدیمی برای هر قطعه تسمه مخصوص نصب می شد اما به دلیل دشواری در تعمیر و جا دادن تسمه در قطعات مختلف تسمه دینام طراحی شد.

در بعضی موارد به تسمه دینام تسمه کولر نیز می گویند، زیرا باعث می‌شود پروانه خودرو حرکت کند. تسمه دینام در خنک کردن سیستم خودرو و تهویه نقش مهمی دارد.

در بعضی خودرو ها از دو تسمه استفاده می ‌شود که هر کدام برای چرخاندن قطعات جداگانه ای طراحی شده اند. یک تسمه پمپ آب، پمپ روغن و پروانه را می‌چرخاند. تسمه دیگر دینام را به حرکت در می آورد که به آن تسمه دینام یا پروانه می گویند.

تسمه دینام قطعه های متعدد در خودرو را به هم متصل می کند و در نهایت نیروی مکانیکی را در بین قطعات خودرو تقسیم می کند. وظایف تسمه به شرح زیر می باشد:

• پروانه را می چرخاند.
• در سیستم تهویه و خنک کننده خودرو نقش دارد.
• برق باتری خودرو به وسیله آن تامین می شود.
• پمپ آب که جزو سیستم خنک کننده است به وسیله آن به حرکت در می آید.

علائم اخطار و خرابی در تسمه دینام:

• اگر حلقه تسمه پاره شود دیگر قطعات نیز کار نمی‌کنند و باید تعویض شود.
• اگر به راحتی نمی توانید فرمان را کنترل کنید تسمه دینام خراب شده است.
• از موتور خودرو صدای ناهنجار شنیده شود.
• سیستم تهویه خودرو درست کار نمی کند.
• اگر چراغ هشدار باتری روشن شود از علائم خرابی تسمه است.
• اگر پمپ روغن خراب شود یا مدار روغن کاری خوب کار نکند و روغن به بقیه قطعات از جمله تسمه رسیده باشد، تسمه خراب شده است.
• اگر تسمه کش آمده باشد و شل شود تسمه سفت کن دینام نیز نمی ‌تواند آن را به کشش تعیین شده برساند، در نتیجه باید تعویض شود.

در نهایت توصیه می‌شود به دلیل قیمت پایین این قطعه (تسمه دینام) هر شش ماه یکبار آن را تعویض کنید (همزمان با تعویض روغن). زیرا باعث می شود به دیگر قطعات خودرو آسیب وارد نشود. از لوازم یدکی و قطعات اورجینال استفاده کنید. قطعات یدکی اورجینال با کیفیت و مرغوب هستند و عمر طولانی تری دارند.

تسمه سفت کن

تسمه سفت کن در سال ۱۹۸۲ میلادی به طور رسمی در انواع خودرو ها نصب شد. طراحی تسمه سفت کن برای این منظور است که میزان کشش تسمه دینام را کنترل کند. این کشش از دو طریق اعمال می شود:

• به وسیله سیستم لولایی
• به وسیله مکانیسم فلزی

تسمه سفت کن و پولی ها با هم کار می کنند و زمانی که تسمه دینام خراب شود باید از صحت و سالم بودن تسمه سفت کن در خودرو مطمئن شوید.

محلی که تسمه سفت کن  در آن قرار دارد خارج از تسمه پروانه است که با ایجاد فشار به یک نقطه از دینام باعث کشش تسمه می شود و آن را تنظیم می کند. این نیرو مدام بر تسمه اعمال می شود.

تسمه سفت کن در سه نوع طراحی شده است:

• تمام اتوماتیک
• نیمه اتومات
• مکانیکی

تسمه سفت کن تمام اتومات به وسیله یک قطعه ای به نام فنر کششی یکنواخت را در کل تسمه دینام ایجاد می کند.

تسمه سفت کن  اگر به صورت دستی تنظیم می شود فقط می ‌تواند کششی در یک حد معین را به تسمه وارد کند.

تسمه سفت کن در نوع اتوماتیک کشش در یک حد معین حفظ می شود و همزمان با وارد شدن ضربه به تسمه میزان نیرو بر تسمه را کنترل می کند، در نتیجه میزان ضربه و لرزش را در تسمه دینام کم می کند.

وظیفه تسمه سفت کن دینام

وظیفه تسمه سفت کن دینام این است که اندازه سفتی تسمه در دینام را کنترل کند. گاهی ممکن است فشار تسمه بیشتر از اندازه تعیین شده باشد، به طور مثال اگر پدال گاز را فشار دهیم فشار زیادی به تسمه دینام وارد می شود.

این کشش باعث می شود که به بلبرینگ، واتر پمپ و… نیز فشار وارد شود و عملکرد قطعات را دچار مشکل کند. در هنگام عملکرد تسمه سفت کن فنر جمع می شود. تسمه سفت کن تسمه را کنترل می کند و دوباره به حالت اولیه خود برمی گردد.

امروزه در بیشتر خودرو ها و تجهیزات جانبی آن از یک تسمه دیگر نیز استفاده می کنند. به غیر از هرزگرد ها یک تسمه سفت کن  نیز در خودرو وجود دارد. تسمه سفت کن دینامیکی یک مدل پیشرفته در خودرو های امروزی است. تسمه سفت کن دینامیکی دارای یک فنر است و به طور مدام نیرو به تسمه وارد می‌کند.

اگر شوک یا ضربه ای به هر کدام از اجزا وارد شود با جمع شدن فنر می ‌تواند شوک وارده را خنثی کند. این کار باعث می شود تسمه پاره نشود. اصلی‌ ترین وظیفه تسمه سفت کن دینام این است که از پاره شدن تسمه در خودرو جلوگیری کند.

تسمه سفت کن خوب و با کیفیت دارای مولفه هایی است و از قطعات مختلف تشکیل شده است:

• یک پوسته اصلی (پوسته رویه) دارد.
• یک پوسته داخلی دارد.
• فنر تسمه سفت کن
• هرزگرد
• یک قطعه (پلاستیکی)در داخل وجود دارد که روی پوسته داخلی یا شفت پوسته داخلی قرار می گیرد.

مزیت های یک تسمه سفت کن خوب به شرح زیر می باشد:

زمانی که تسمه سفت کن را تهیه می کنید همه قطعات باید با هم چفت و مچ شده باشند. قطعه پلاستیک داخلی باید از جنس مرغوب باشد تا در اثر حرکت دچار ساییدگی (ساییدگی کم) نشود. در نتیجه خوردگی در آن بسیار کم اتفاق می افتد.

میزان فشار فنر نیز باید در تسمه سفت کن مناسب باشد. بلبرینگ داخل هرزگرد یا غلطک نیز باید باکیفیت و مرغوب باشد تا در اثر کارکرد زیاد دچار سایش نشود. همچنین حرارت و اصطکاک کمی را در خودرو و بین قطعات ایجاد کند.

هر قطعه ای در خودرو خراب شود علائمی دارد که با توجه به این علائم می توان تشخیص داد مشکل از کدام قسمت خودرو است. وقتی یک قطعه در خودرو خراب شد و با تعمیر هم قابل استفاده نیست بهتر است از قطعات یدکی اصل و باکیفیت استفاده کرد.

تسمه سفت کن خودرو نیز وقتی دچار مشکل شد و به خوبی کار نمی کند علائمی دارد، به طور مثال زمانی که خودرو را روشن می کنید صدای غیر عادی مانند ساییده شدن دو جسم به هم یا صدای جیر جیر شنیده می شود.

این صدا ها از علائم خرابی تسمه سفت کن است. ممکن است اهرم تسمه سفت کن جابجا شده باشد. اگر پولی ها در خودرو خراب شود نشانه این است که تسمه سفت کن خراب شده است.

به این نکته توجه کنید که ممکن است تسمه سفت کن کار خود را به خوبی انجام می دهد اما عمر مفید تسمه ‌دینام به پایان رسیده است. در این صورت باید تسمه دینام را تعویض کنید.

نحوه تعویض تسمه دینام

در زمان تعویض تسمه در خودرو باید نیروی فنر در تسمه سفت کن را مهار کنید. این کار بهتر است توسط متخصص و تعمیرکار مجرب انجام شود.

برای مهار نیروی فنر در تسمه سفت کن باید از ابزار مخصوص استفاده کرد، اهرم وسیله ایست که یک پایه دارد و در قسمت سوراخ چهار گوش قرار داده می شود. طرف دیگر آن در داخل هرزگرد تسمه سفت کن جای می گیرد. این ابزار دارای یک بازوی بلند است تا بتوانید نیروی زیاد فنر را کنترل کنید. با وارد کردن نیروی خود به اهرم می توانید فنر را جمع کنید. نیرو از روی تسمه دینام برداشته می شود و تسمه جدا می شود.

برای نصب تسمه جدید باز هم باید به وسیله اهرم (ابزار مخصوص) نیروی فنر را دوباره خنثی کرده و تسمه را در جای خود قرار دهید. بعد از جا انداختن تسمه اهرم را به آرامی رها می کنید تا ضربه ای به تسمه وارد نشود. البته طراحی فنر در نسل ‌های جدید تسمه سفت کن از حالت لوله ‌ای به حالت تخت تغییر پیدا کرده است.

ساختار و اجزاء هرزگرد و تسمه سفت کن
تسمه سفت کن  ظاهری ساده دارد و از بلبرینگ کاسه نمد و بخش های پلاستیکی و پایه ها تشکیل شده است .
وظیفه ی هرزگرد پس از تنظیم در جای خود چرخش نرم و بدون فشار بلبرینگ آن است . کیفیت ساخت بلبرینگ مهم ترین فاکتور تعیین کنند در آن می باشد. هر چه آلیاژ به کار رفته برای بلبرینگ بهتر و با خلوص بالاتری باشد ، بلبرینگ مدت زمان و عمر طولانی بدون خوردگی و سایش کار خواهد داشت .

طول عمر بلبرینگ و در نهایت در عمر تسمه سفت کن بسیار موثر می باشند . زیرا باید بتوانند دما و فشار زیاد ناشی از چرخش مداوم را تحمل نمایند.

کاسه نمد ها نقش حفظ گریس درون بلبرینگ و جلوگیری از نفوظ هرچیزی مانند گرد و غبار به درون بلبرینگ را دارد و با خراب شدن آن ها حتی اگر موجب خارج شدن گریس نیز نشوند باعث ورود گرد و غبار به درون بلبرینگ می شوند. همین گردو غبار علاوه بر از بین بردن خاصیت روان کننده با قرار گرفتن میان قطعات بلبرینگ به مرور باعث خرابی آن می شوند.

قطعات پلاستیکی و پایه ها نیز چون در معرض همان دمای بالا و فشار کار قرار دارند اگر از مواد مناسبی استفاده نشود دچار سایش می گردد .

زمان تعویض هرزگرد و تسمه سفت کن

برای تعویض هرزگرد و تسمه سفت کن نمی توان زمان دقیق تعیین نمود توجه به عملکرد نرم و بدون صدای اضافه تسمه ها شاخص سلامت آن می باشد. شنیده شدن صدای اضافه در هنگام کار می تواند نشان از خرابی باشد توصیه می شود که به هنگام تعویض تسمه ها هرزگرد ها و تسمه سفت کن ها نیز تعویض گردند تا از بروز مشکلات دیگر جلوگیری شود.

هر زمان که تسمه پروانه مورد بررسی یا تعویض می‌شود ، تسمه سفت کن نیز باید بررسی شود . در معاینات ادواری خودرو باید تسمه سفت کن نیز بررسی شود.

عوارض عدم تعویض به موقع تسمه سفت کن

عدم تعویض تسمه سفت کن باعث صدمه به تسمه های خودرو و عملکرد نا مناسب تسمه و باعث صدمه به سایر قطعات خودرو می شود.

مهم ترین علائمی که نشان می دهند جک سفت کن با مشکل مواجه شده است

1-صدای خراشیدگی یا جیر جیر از تسمه ها یا جک سفت کن

شایع ترین علامت معیوب یا خراب شدن جک سفت کن، صدای تولید شده از تسمه هنگام کشش حرکت است. در صورت شل بودن سفت کن تسمه، ممکن است تسمه ها صدا جیر جیر تولید کنند؛ این صدا به خصوص وقتی موتور برای اولین بار روشن می شود، به گوش می رسد. اگر پولی این قطعه یا بلبرینگ ها فرسوده باشد، این صدا تولید می شود.

2- ساییدگی غیر معمول تسمه ها

یکی دیگر از علائمی که نشان می دهد مشکلاتی برای تسمه سفت کن ایجاد شده است، ساییدگی غیرمعمول تسمه ها است. اگر پولی تسمه سفت کن، معیوب باشد می تواند باعث سایش غیرمعمول تسمه گردد؛ در این حالت، ساییدگی به سرعت پیشرفت می کند. این حالت ممکن است موجب شود لبه های تسمه، بریده شوند و در موارد شدید تر حتی باعث پاره شدن آن خواهد شد.

3- لوازم جانبی جک سفت کن، خراب می شوند

اگر لوازم و قطعات مربوط به جک سفت کن، خراب شوند، این قطعه هم کارایی خود را از دست می دهد. بسیاری از لوازم جانبی موتور مانند دینام، پمپ آب و کمپرسور AC با تسمه هدایت می شوند. تسمه سفت کن که اندکی شل شده می تواند باعث ضربه های محکم و ناگهانی به تسمه شود؛ این حالت، برخی از لوازم جانبی را از کار می اندازد و می تواند مشکلاتی از قبیل گرم شدن بیش از حد، و خاموش شدن باتری و سیستم برق ماشین شود یا سیستم AC را غیرفعال کند.

معمولاً تسمه های خراب باید به همراه تسمه سفت کن تعویض شوند. جک سفت کن یکی از اجزای مهم هر خودرو است. این تسمه سفت کن، تسمه های مربوط به موتور را به درستی تنظیم می کند تا تمام قطعات متصل به آن، به درستی عمل کنند. اگر مشکوک هستید که تسمه سفت کن خودروی شم با مشکل روبرو شده است، وسیله نقلیه را به کمک یک تکنسین حرفه ای بازرسی کنید.

سخن آخر 

برای مشاوره بیشتر یا خرید محصول میتوانید با شماره 09353027642 از طریق تلگرام یا واتساپ در تماس باشید.

کیمیا گستر با بیش از 25 سال سابقه در زمینه بلبرینگ و بیرینگ آماده پاسخگویی به سوالات شماست.