آلودگی هوا و فرهنگ دوچرخه سواری
بهترین راه‌حل برای کاهش آلودگی هوا که این روزها خیلی‌ها از آن شکایت می‌کنند، ترویج «فرهنگ دوچرخه‌سواری» است.
، آلودگی هوا مشکلی نیست که تنها کشور ما یا شهر تهران به آن دچار باشد. شهرهای بزرگ کشورهای اروپایی نیز با این مشکل مواجه هستند و از سال‌ها پیش به دنبال راه‌حلی برای آن بوده‌اند. یکی از راه‌حل‌هایی که برای این مشکل در کشورهای اروپایی امتحان شده و در بعضی کشورها نتیجه‌بخش هم بوده، ترویج «فرهنگ دوچرخه‌سواری» است.
دوچرخه‌سواری نه تنها به کاهش آلودگی هوا کمک می‌کند، بلکه فواید جسمی و روحی بی‌شماری نیز برای شهروندان دارد. فواید دوچرخه‌سواری را می‌توانید از هلندی‌هایی بپرسید که در کشورشان تقریباً به ازای هر نفر یک دوچرخه وجود دارد. یا از ایتالیایی‌هایی که حاضرند به هر دری بزنند تا مردم را تشویق کنند به جای اتومبیل با دوچرخه سر کار بروند.
کپنهاگن از نظر زیرساختی بهترین شهر برای دوچرخه‌سوارها شناخته شده است.
میلان، آلوده‌ترین شهر اروپا از نظر آب و هواست. هوای این شهر سال 2012 آن‌قدر بد شد که طبق آمار دولت ایتالیا، 84 هزار نفر به خاطر آلودگی هوا جان خود را از دست دادند.
برخی گزارش‌ها حاکی از این است که میزان «بنزن» در هوای میلان به اندازه‌ای است که گویی هر یک از ساکنین این شهر، روزی 15 سیگار می‌کشند. سال گذشته میلادی، هم میلان و هم رم محدودیت‌های ترافیکی وضع کردند تا با آلودگی هوا مقابله کنند. اما محدود کردن عبور و مرور اتومبیل‌ها تنها راه‌حلی نیست که مسئولین شهری در ایتالیا به آن فکر کرده‌اند.
راه‌حل دیگری که مسئولین تصمیم گرفته‌اند آن را امتحان کنند و البته برای اولین بار هم نیست که در اروپا آزمایش می‌شود، پرداخت پول به شهروندانی است که مسیر خانه تا محل کار را با دوچرخه طی کنند. فرانسه سال 2014 این روش را امتحان کرد.
مقامات این کشور قول دادند به شهروندانی که تا محل کار خود با دوچرخه بروند، به ازای هر کیلومتر، 25 «سانتیم» (یک صدم فرانک) بدهند. با این حال، این طرح پس از مدتی ناکام ماند، چون شمار شهروندانی که متقاعد شده بودند با دوچرخه به محل کار بروند، کم‌تر از انتظارات دولت بود. در عین حال، آزمایش این روش در برخی کشورهای دیگر اروپایی موفقیت‌آمیزتر بوده است.
راه‌حلی به سبک ایتالیایی
مقامات میلان امیدوارند با افزایش مبلغ پرداختی به شهروندان، بتوانند هم از تجربه ناموفق فرانسه فاصله بگیرند، هم راه‌حلی برای مشکل آلودگی هوا پیدا کنند، و هم احتمالاً مانع از تکرار محدودیت‌ها درباره طبخ پیتزا به روش سنتی و با اجاق‌های هیزمی شوند؛ محدودیتی که در آخرین روزهای سال گذشته میلادی در یکی از شهرهای ایتالیا وضع شد. مقامات ایتالیایی برای آن‌که مانع از این اتفاقات شوند، بودجه‌ای 35 میلیون یورویی را به طرح جدید خود اختصاص داده‌اند.
قرار است برای اطمینان از این‌که افراد ثبت‌نام کرده در این طرح، واقعاً از دوچرخه برای رفتن به محل کار استفاده می‌کنند، از یک نرم‌افزار در گوشی‌های هم‌راه آن‌ها استفاده شود.
مقامات می‌گویند دانشگاه پلی‌تکنیک میلان متعهد شده تا در این‌باره به آن‌ها کمک کند. «پی‌یرفرانچسکو ماران» مسئول حمل‌ونقل شورای شهر میلان در این خصوص می‌گوید: «نرم‌افزار [این کار] وجود دارد؛ البته صددرصد بی‌نقص نیست، اما هیچ‌کس هم به فکر اعطای مبالغ زیاد [به شهروندان] نیست.»
دوچرخه‌سواری یکی از بهترین راه‌ها برای کاهش آلودگی هواست
متخصصین ایتالیایی درباره شانس موفقیت‌آمیز بودن این طرح اتفاق‌نظر ندارند. برخی معتقدند طرح دولتی برای حل مشکل میلان نمی‌تواند میزان آلودگی هوای این شهر را به طرز چشم‌گیری کاهش دهد. این در حالی است که برخی دیگر مانند «هولگر هابولد» مسئول سیاست‌گذاری مالی و اقتصادی «فدراسیون دوچرخه‌سواران اروپا» (متشکل از فدراسیون‌های ملی حامی ترویج استفاده از دوچرخه در میان شهروندان) نسبت به نتایج این طرح، خوش‌بین‌تر هستند.
هابولد با اشاره به موفقیت طرح مشابهی که در بلژیک پیاده شده، نتیجه‌بخش بودن چنین طرحی را در ایتالیا هم ممکن دانسته است. البته مقامات بلژیک، راه‌حل هوشمندانه‌تری را انتخاب کرده‌اند: ارائه تخفیف مالیاتی به مشاغلی که کارمندان خود را به استفاده از دوچرخه برای رفتن به محل کار تشویق کنند. همین طرح به تنهایی حدود چهار میلیون یورو در سال برای کارفرمایان بلژیکی سود داشته است.
با توجه به ترافیک سنگین میلان، بعید است که بتوان شمار زیادی از شهروندان را به دوچرخه‌سواری متقاعد کرد، اما دولت ایتالیا ظاهراً مصمم است تا شانس خود را امتحان کند؛ اگرچه که آمار سالانه بیش از 400 هزار مرگ به علت آلودگی هوا در اروپا نشان می‌دهد مشکل آلودگی هوا در این قاره به این زودی‌ها حل‌شدنی نیست.
دوچرخه‌سواری خارج از ایتالیا
تنها کشور ایتالیا یا شهر میلان نیست که با مشکل آلودگی هوا مواجه است. بسیاری از کشورهای دیگر دنیا هم کم و بیش با این مشکل روبه‌رو هستند و خیلی از آن‌ها برای حل مسئله به فکر ترویج استفاده از دوچرخه افتاده‌اند. آن‌چه اکنون تحت عنوان «فرهنگ دوچرخه‌سواری» شناخته می‌شود، در کشورهایی مانند آلمان، هلند، دانمارک، سوئد، چین، ژاپن و بنگلادش نیز ترویج می‌شود.
البته در اغلب جوامعی که دوچرخه‌سواری به عنوان یک فرهنگ جا افتاده است، زیرساخت‌های مناسب این کار هم فراهم است، از جمله ایستگاه‌های بزرگ و متعدد در سراسر شهر برای نگه‌داری و عرضه «دوچرخه‌های اشتراکی» و خطوط مستقل برای دوچرخه‌سواران در خیابان. از جمله شهرهای آمریکایی که فرهنگ دوچرخه‌سواری را فعالانه پذیرفته و اجرایی کرده‌اند سان‌فرانسیسکو، پورتلند، مدیسون، لینکلن و شهرهای دوقلوی مینیاپولیس و سنت‌پال هستند.
آمار سال 2011 درباره موفق‌ترین کشورها در ترویج استفاده از دوچرخه‌سواری بسیار جالب توجه است. هلند در این سال بهترین آمار را داشته است، به گونه‌ای که تقریباً به ازای هر نفر در این کشور یک دوچرخه وجود داشته است. جمعیت 16.65 میلیون نفری هلند سال 2011 برای دوچرخه‌سواری 16.5 میلیون دوچرخه داشتند. بنابراین 99.1 درصد از هلندی‌ها می‌توانستند از دوچرخه برای رفت و آمد استفاده کنند.
دوچرخه می‌تواند سریع‌ترین روش برای رسیدن شما به مقصد باشد
در همین سال، چین به عنوان آخرین کشور در بین 10 کشور موفق، به ازای جمعیتی بیش از 1.34 میلیارد نفر، بیش از 500 میلیون دوچرخه داشت. یعنی بیش‌تر از 37.2 درصد از جمعیت چین می‌توانستند دوچرخه سوار شوند.
هم‌چنین آمار در شانگهای (پرجمعیت‌ترین شهر چین) نشان می‌داد حدود 60 درصد از مردم این شهر از دوچرخه استفاده می‌کردند. شهر پکن پایتخت چین، اواخر سال 2015 میلادی به فاصله 10 روز، دو بار هشدار قرمز آلودگی هوا صادر کرد. این در حالی بود که پکن تا آن زمان هرگز چنین هشداری را صادر نکرده بود.
کشورهای دیگر نیز در لیست 10 کشور برتر دنیا از نظر تعداد دوچرخه به ازای جمعیت، شامل دانمارک (80.1 درصد)، آلمان (75.8 درصد)، سوئد (63.7 درصد)، نروژ (60.7 درصد)، فنلاند (60.4 درصد)، ژاپن (56.9 درصد)، سوئیس (48.8 درصد)، و بلژیک (48 درصد) بودند. آمریکا در سال 2011 با جمعیتی بیش از 310 میلیون نفر، حدود 100 میلیون دوچرخه داشت و با 32.2 درصد جزء 10 کشور اول دنیا محسوب نمی‌شد.
جالب است بدانید در سال 2011، بیش از یک میلیارد دوچرخه در دنیا وجود داشت، یعنی دو برابر تعداد اتومبیل‌ها. ضمناً سالانه 100 میلیون دوچرخه ساخته می‌شد، در مقابل 50 میلیون اتومبیل.
